SEVDALİNKA

Bu güzel ,gönül okşayan müzik balkanlardan ;boşnak kardeşlerimizden geliyor .Bosna geleneksel müziği ,Çeşitli balkan ezgilerinin karışımıdır .Bu karışımın en meşhur örnekleri de aşk şarkısı "Sevdalinka "dır .Oldukça da güzel bir karışımdır .İlk gençliğimden beri severek dinler ,dinledikçe  de o diyarlara gidebilmenin hayalini kurardım . Hala kısmet olmadı ,müzikleriyle hayal diyarlarına gidebilmek kaldı bana da .
      Avusturya -Macaristan yönetimi sırasında Boşnaklar ; Klarnet svireda (kavala benzer ) , Gajda ,Tulum ,Diple ,Ağız mızıkası veya Armonika kullanmışlardır.
Türkiyedeki Boşnaklar ise en çok "akordeon ve gusta'yı " kullanmaktadırlar . Gusta ,tek telli ve uzun saplı bir çalgıdır . Ağaç oyularak çalgının gövde ve sapı birlikte yapılmıştır .Şekli armudi yaprak biçimindedir . Türkiye' ye yerleşen boşnakların diğer çalgısı "Akordeon " ise   yüzyıldır bu topraklarda kullanılmaktadır .

Piyano tuşlu olanına "Armonika yada Harmonika " denir .Düğmeli olanına ise "Dugmereta " denir . 

Bosna'daki  "sevdah kelimesi ,Türk dilinde aşkın ıstırabını ifade ediyor .Benim de dinlediğim ezgilerde en çok hissettiğim duygu bu " Aşk acısı " .Bu şarkılarda bir türlü kavuşamamak var ,karşılıksız aşk var , dinleyene çok net yansıtılan duygular .
"Sevdah " kelimesinin kökü ise arapça da "sawdah" kelimesinde bulunup " siyah safra"anlamına gelir. Aşk acısını ,hüznü melankoliyi anlatır .İnsanın aşk acısına dayanamadığı noktada ölümle eşit olan aşk sarhoşluğunun içinde kaybolan bir aşk duygusuymuş .

Sevdalinkalarda geçen " avlu ,çardaklı bahçe ,aşık penceresi ,ahşap oymalı kapılar " sevdalinka'nın alt yapısını oluşturan çok kültürlü .çok kimlikli bir kentli yaşam biçimini de anlatıyor.
Orta ağır tempoda giden ve yoğun duygusal melodik hatlara sahip ,genellikle  "hicaz " ya da "kürdi " gibi makamsal dizilerin bolca kullanıldığı ve melankoli duygusunun hakim olduğu sevdalinka'nın bilinen ilk örneğinin "Bolest muje carevica olduğu söyleniyor .
Boşnak kültürünün ayrılmaz bir parçası olmakla birlikte , Hırvatistan , Makedonya ,Karadağ  ve Sırbistan dahil olmak üzere eski yugoslavya bölgesinde yayılarak sahiplenilmiştir.

Bir çalgıyla beraber söylenmesi , hece vezninin kullanılması ,Aşk ,kadın gibi konuların işlenmesi bakımından türküler ve sevdalinkalar benzerlik gösterir .Bu benzerliklerin ;anadolu kökenli saz şairlerinin balkanları dolaşıp saz çalıp türkü söylemelerinin etkisiyle olduğunu söyleyebiliriz..Bu iki türde de  Sevgili tipinin ortak özellikleri bulunur. Sevdalinkalar aşk şarkıları olduğu için kadın ve kadının fiziksel özellikleri ,gözleri ve dudakları ,saçlarının tasviri geniş yer tutar .Özellikle sevdalinkalarda sevgili " Dilber " olarak nitelendirilir .

Bizim türkülerimizde de önemli bir yer tutan "bülbül" motifi sevdalinkalar ve türkülerin ortak yanlarından birisidir.İmkansız aşkın acısını iliklerinize kadar yaşatan bu şarkılar ,aynı zamanda ruhunuzu doyuracak bir müzikal zenginliğe sahip .Gerçekten çok otantik şarkılar . yazıma gönül telinizi titretecek bir sevdalinka ile son veriyorum  müzik ve sevdayla kalın